Tabula itineraria : ex illustri Peutingerorum Bibliotheca quae Augustae Vindel. est : beneficio Marci Velseri septemviri Augustani in lucem edita. Nobilissimo viro Marco Velsero R.P. Augustanae septemviro Ioannes Moretus typographus Antverp. S.P.D.
[Antwerpen : Moretus, 1598].
1 kaart in 8 segmenten, paarsgewijs boven elkaar afgedrukt op 4 bladen : kopergravure ; elk segment ca. 19 x 51 cm, tezamen ca. 19 x 412 cm.
Vervolgtekst: 'Hanc tabulam, vir nobilissime, non mittimus ad te, sed remittimus, aquam scilicet č tuo fonte. Tu eam ad Ortelium nostrum (heu, nuper cum dolore litteratorum defunctum) descriptam miseras, tuā curā inter Peutingeri schedas repertam et erutam: ideoque iure ad te redit. Ipse Ortelius, haud procul a fato, ita mihi mandaverat: & mea sanč voluntas et tui cultus eōdem ducebant. Accipies igitur privatam olim tuam, nunc publicam per te omnium tabulam: & si gratum carumque defunctum habuisti, quaeso ut etiam hoc postremum ab eo munus'.
Antverpiae č typographeio nostro. Kal. Decemb. M.D.XCVIII.
Opschriften: 'Tabulae itinerariae antiquae segmentum primum [etc.] ... segmentum octavum'.
Verso: Latijnse tekst, signaturen xliij-[xlvj].
Uit: Parergon 1624.
Van den Broecke, Ortelius atlas maps 227-230; Karrow, Mapmakers sixteenth century 1/219; Koeman, Atlantes Neerlandici, Ort 46 [44P]; Meurer, Fontes Add 39P/III.
N.B.: Dit losbladige exemplaar mist het laatste blad (segmenten 7 en 8).
* Kaartenzl 31-01-39/42 / 46-49M [KNAG].
'Centraal' staat het Middellandse-Zeegebied, met de uitlopers van het Romeinse Rijk in het noordwesten en oosten. Rome ligt precies in het midden. Wanneer we abstraheren van de precieze richtingen en afstanden - denk aan het beroemde kaartje van de Londense Underground door Harry Beck - is het een bijkans ideale kaart om een route door het Romeinse Rijk uit te stippelen. Alle belangrijke plaatsen (3500!) staan aangegeven, de wegen waarlangs men er kan komen en alle onderlinge verbindingen in het wegennet.
Het in Wenen bewaarde document is waarschijnlijk een copie uit de twaalfde of dertiende eeuw naar een laat-Romeins origineel. Het was ooit in bezit van de Augsburgse humanist en handschriftenverzamelaar Konrad Peutinger. Het in druk reproduceren van deze kaart, een primeur, moet de trots zijn geweest van Ortelius. Hij werd nauwkeurig nagetekend naar het origineel - dat indertijd in handen was van Mark Welser, burgemeester van Augsburg - en vervolgens in acht segmenten op vier koperplaten gegraveerd. Ortelius maakte de voltooiing niet meer mee. De kaart was in december 1598 drukklaar. Als atlasbladen verschenen de segmenten alleen in het laatste Parergon van 1624. Later werden ze nagegraveerd voor de atlas van de Oude Wereld door George Hornius.
